Tips voor de Nederlandse les op het mbo Deel 2: schrijven en luisteren

Welkom terug bij het tweede deel van mijn blog! Herinner je je nog de tips en inzichten die we in deel één hebben gedeeld over het belang van spreken en lezen in de Nederlandse les? Als je dat nog niet hebt gelezen, zou ik je willen vragen dat alsnog te doen.

In deze blog is het tijd om in te zoomen op de volgende twee vaardigheden: schrijven en luisteren. We gaan hier dieper in op het ontwikkelen van deze competenties bij je studenten en hoe je het kunt integreren in je les.

Dus, laten we zonder verdere omhaal in de wereld van woorden duiken en ontdekken hoe schrijf- en luisteractiviteiten de taalvaardigheden naar een hoger niveau kunnen tillen. Ben je er klaar voor?

Schrijfvaardigheid

Mijn eerste uitdaging is om mijn studenten te overtuigen van het feit dat schrijven een belangrijke vaardigheid is. Elk schooljaar opnieuw.

‘Waarom moeten we dat leren, mevrouw? Ik schrijf nooit meer, dat is echt iets van uw tijd, denk ik.’

‘Als ik straks schoonheidsspecialiste, kapper of kok ben, hoef ik niet te schrijven.’

‘We hebben toch Chat GPT. ‘

Wanneer je vervolgens toch stug door gaat met het opgeven van schrijfopdrachten, zul je geen successen boeken. Kansloos. We zullen eerst en vooral aandacht moeten besteden aan het belang.

Toen ik, inmiddels al weer 22 jaar geleden, begon met lesgeven op het mbo, zei mijn collega me: ‘Ze doen het óf voor jou óf voor een cijfer.’ Het is waar. Misschien. Voor een deel.

Toch doe ik elk jaar opnieuw een poging om mijn studenten zover te krijgen dat ze het niet alleen voor mij doen óf voor een goed cijfer, maar dat het ook belangrijk, leuk en noodzakelijk voor hen is.

Dit doe ik door voorbeelden te laten zien uit hun beroepsveld. Zo laat ik een werkoverdracht of een verslag zien. Ik heb een versie met fouten en een goede versie. Ik wil laten zien hoe zo’n stuk vol met fouten over kan komen op de collega’s.

Daarnaast laat ik blogs zien en (korte) teksten die ik tegenkom op Instagram, TikTok of andere kanalen. Het is altijd lachen en gieren wanneer ik afbeeldingen laat zien van taalfouten op reclameborden, aankondigingen, flyers, etc.

Wanneer je zoekt op ‘taalpurist’ bijvoorbeeld, krijg je grappige voorbeelden, zoals:

Op 20 september komen we bij u complex de ramen wassen
Ambachterlijk goed gebakken
Ik was de enigste van Nederlands met 0 fouten in mijn cito-toets

Vervolgens kom ik er niet onderuit om het onderwerp Chat GPT te behandelen, voordat ik mijn eerste schrijfopdracht uit kan gaan delen. Want, ja natuurlijk kan Chat GPT helpen. En, ja natuurlijk begrijp ik dat het heel fijn is en dat je nu al helemaal niet meer wilt opletten in mijn les. Maar waar is Chat GPT wanneer jij een overdracht aan je collega moet schrijven? Of wanneer je even een korte notitie/briefje aan iemand moet achterlaten?

Moedig studenten daarnaast aan om de resultaten van tools zoals Chat GPT kritisch te evalueren. Laat zien dat hoewel deze tools handig zijn, ze niet altijd perfect zijn en het vermogen om zelfstandig te schrijven nog steeds waardevol is. Denk hierbij ook aan creativiteit, het ontwikkelen van een eigen stijl, het aanpassen van je tekst aan je doelgroep, etc.

Aan de slag

Goed, hebben we de bezwaren uit de weg geholpen? Dan kunnen we nu aan de slag en volgen hier mijn tips en ideeën voor een schrijfles:

Betrek hun interesses: Vraag je studenten waar ze gepassioneerd over zijn en laat ze schrijfopdrachten kiezen die hiermee verband houden. Bijvoorbeeld, als een student van muziek houdt, kun je ze vragen om een recensie te schrijven over hun favoriete album. Help hierbij wel door vragen mee te geven.
Real-world toepassingen: Wat speelt er nu? Vraag of iemand een voorbeeld heeft uit het (nabije) verleden of het heden waarin hij iets moest schrijven. Als er niets komt, zou je kunnen vragen of er een situatie was waarin hij graag had WILLEN schrijven. Denk aan een klacht, een recensie of een aanbeveling bijvoorbeeld.
Technologie en multimedia: Integreer technologie en multimedia in schrijfopdrachten. Laat ze bijvoorbeeld een blogpost schrijven met afbeeldingen en video's om hun punt kracht bij te zetten.
Creatieve prompts: Gebruik boeiende schrijfopdrachten die de verbeelding prikkelen. Stel bijvoorbeeld een "Wat als..."-scenario voor waarin ze hun creativiteit kunnen laten stromen.

Wat ik verder nog wil vermelden, is dat ik de schrijfopdrachten in de les laat maken ( want: Chat GPT) en dat ik meestal een gezellig muziekje aanzet. Elke les mag iemand anders zijn spotify playlist koppelen. Ook hier komen dan weer de leukste gesprekken uit voort…. En misschien ook wel weer nieuwe schrijfopdrachten.

Luistervaardigheid

‘Er zijn maar weinig mensen die echt goed kunnen luisteren.’

Wanneer mijn studenten plaatsnemen, zien ze deze zin op het digibord staan. De commentaren starten meteen. Precies zoals ik had verwacht.

‘Ik wel, hoor, maar mijn vriend niet.’

‘Echt he! Dat vind ik ook. Gek word je ervan.’

‘Dat zegt mijn moeder ook altijd. Als ze nou iets interessants te melden zou hebben, zou ik wel luisteren.’

Altijd leuk om hiermee te beginnen. Het raakt natuurlijk niet helemaal aan de competenties voor de vaardigheid Luisteren 2F of 3F, maar ze zijn wakker! Bovendien is het wél een interessant thema voor de vaardigheid ‘gesprekken voeren’. En natuurlijk voor hun sociale vaardigheden. Ook niet onbelangrijk.

Wanneer je dit onderwerp verder wilt behandelen, is dit wellicht een interessante link:

https://www.businessinsider.nl/12-tekenen-dat-je-slecht-kan-luisteren-zelfs-als-je-denkt-van-wel/

Maar even terug naar het examen luisteren op 2f en 3f. Hoe bereiden we onze studenten hier op voor? Misschien goed om allereerst te realiseren dat het niet alleen om de Nederlandse taal gaat, maar (misschien nog wel meer) om het vermogen je te kunnen concentreren.

Het is belangrijk om te begrijpen dat concentratievermogen kan worden ontwikkeld en verbeterd, maar het vergt tijd, oefening en consistentie.

Bouw het aantal minuten luisteren (en lezen) op in je klas en zorg voor de randvoorwaarden: telefoons weg, de tafels eventueel wat verder uit elkaar, uitleggen dat er nu geen momenten meer zijn om iets te vragen.

Luisteren in de les

Actieve betrokkenheid: Wat mijn studenten ook geholpen heeft, is het stimuleren van de actieve betrokkenheid: Geef studenten specifieke taken tijdens het luisteren, zoals het invullen van ontbrekende woorden in een tekst, het noteren van specifieke informatie of van de volgorde van gebeurtenissen.
Real-world toepassingen: Gebruik authentieke materialen zoals podcasts, nieuwsberichten, liedjes, interviews en korte video's in het Nederlands. Deze materialen weerspiegelen het dagelijks taalgebruik en helpen studenten wennen aan verschillende accenten en spreekstijlen.

Voorbeelden: 3FM Specials podcast, Twintigers twijfels, Gezondere jongeren, De waanzinnige podcast en Crime de la Crime.

Verschillende bronnen: Bied een verscheidenheid aan luistermateriaal aan, waaronder verschillende soorten sprekers, snelheden en onderwerpen. Dit helpt studenten om zich aan te passen aan verschillende luistersituaties. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan (snel sprekende) cabaretiers. Patrick Laureij en Soundos el Ahmadi doen het altijd erg goed bij mijn studenten.
Woordenschat: Introduceer nieuwe woordenschat voordat je luistermateriaal afspeelt. Bespreek de context waarin deze woorden worden gebruikt en laat studenten voorspellingen doen over waar ze zullen verschijnen.

Samengevat: goed kunnen luisteren is erg belangrijk. Dit probeer ik mijn studenten in te laten zien door te vertellen dat het niet alleen helpt om de taal beter te begrijpen en te praten, maar ook om meer te weten te komen over hoe mensen denken en handelen. Het helpt nu en later in het leven, om goed om te kunnen gaan met verschillende mensen en situaties.

Ik hoop dat deze blog je een inkijkje heeft gegeven in mijn lessen en je wat nieuwe ideeën heeft gegeven over hoe je schrijf- en luistervaardigheid kunt aanpakken. Het delen van ideeën is ontzettend waardevol, omdat we veel van elkaar kunnen leren en niet allemaal hetzelfde wiel hoeven uit te vinden. Dus, aarzel niet om jouw eigen creatieve benaderingen en ervaringen te delen met mij en hierdoor met andere docenten. Laten we samenwerken om het leren nog boeiender en effectiever te maken voor iedereen. Samen kunnen we bouwen aan een sterke basis voor taalvaardigheid en communicatievaardigheden die een leven lang meegaan.

- Mariska van Berkel, Adviseur en trainer talenonderwijs.

Mariska is 20 jaar docent geweest. Ze was docent Spaans, Nederlands en NT2 op het mbo. Ook heeft zij lesgegeven op een ISK in Rotterdam. Mariska is bij Bisbee werkzaam geweest als docentencoach en werkt momenteel als taaltrainer bij Bureau ICE.

Wil jij ook gastblogger worden voor Bisbee Flexonderwijs?

Neem dan contact op met marketing@bisbee.nl