Docentenblog: Een dag uit het leven van een Bisbee examinator

Het is half negen, ik stap een ROC in Utrecht binnen. Ik ben op tijd, gelukkig maar. Met al die files tegenwoordig valt dat niet mee. Het inplannen van een halfuur extra reistijd was geen overbodige luxe.

‘Goedemiddag, ik kom vandaag examens Nederlands afnemen. Ik ben examinator bij Bisbee Flexonderwijs en ik moest me hier om half negen melden.’

De dame achter de ontvangstbalie kijkt me verbaasd aan en trekt haar wenkbrauwen hoog op. Heel hoog.

‘Waar bent u van?’ vraagt ze me. Ondertussen zijn de wenkbrauwen gezakt en is er een frons op haar voorhoofd verschenen.

‘Van Bisbee Flexonderwijs. Ik ben examinator. Ik kom vandaag examens Spreken en Gesprekken voeren afnemen.’

‘Nooit van gehoord.’

Nu zijn mijn wenkbrauwen aan de beurt. Verwarring alom.

5 lessen uit de minicursus: ‘Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn werkdag als examinator voor iedereen soepel verloopt?’

Les 1: Zorg dat je de juiste informatie bij de receptie geeft

ROC’s zijn groot, heel groot zelfs. Dat betekent dat je volgende gegevens paraat moet hebben: naam van de afdeling of branche, naam en van de contactpersoon en eventueel lokaalnummers.

Nadat ik de benodigde gegevens opgesnord heb uit mijn telefoon, word ik naar het juiste lokaal geleid. Ik maak hier kennis met mijn collega-examinator en samen bestuderen wij de ruimte. Het is een echt klaslokaal. Drie lange rijen tafels en stoelen.

Op de gang is het druk, een herrie van jewelste. Groepen studenten lopen met veel kabaal door de gangen op weg naar het juiste lokaal. We kijken elkaar aan en denken waarschijnlijk hetzelfde: Hoe zorgen we ervoor dat we over 25 minuten hier een ‘ideale examenomgeving’ van hebben gemaakt?

Actie is geboden. Wat moet er gebeuren? We maken een lijstje:

De tafels moeten verschoven worden, zodat de studenten de ruimte hebben om een presentatie te geven én om een gesprek te voeren.
We moeten onze eigen digitale omgeving in orde hebben (wifi, inloggen, etc.)
Voor het klaslokaal moet een stoel komen te staan voor de volgende kandidaat.
Het moet duidelijk worden voor de studenten dat er stilte in de gang moet zijn i.v.m. het afnemen van examens.

Les 2: Wees oplossingsgericht en creatief

Zorg er op tijd voor dat er een rustige examenomgeving is voor de studenten. Schakel de contactpersoon in, wanneer het op de gangen te rumoerig is.

Snel gaan we aan de slag. We schrijven in grote letters STILTE, HIER WORDEN EXAMENS AFGENOMEN op papier en plakken dit op de deur. Ondertussen regelen we de wifi-verbinding op onze laptop én zorgen we dat we ingelogd zijn in TOA. Ook spreken we af hoe wij de rollen gaan verdelen. Wie wil gespreksleider zijn? Wie examinator? En wanneer wisselen we dit om?

Ik realiseer me dat er in het halfuurtje voor de start best veel moet gebeuren. Maar we zijn niet voor één gat te vangen. Ik merk al snel dat wij een goed team vormen. We verdelen de taken en hebben zelfs nog tijd om koffie te halen. Ook niet onbelangrijk.

We zitten. Op de juiste plek in het lokaal, zodat wij de studenten straks ook goed kunnen horen en zien. We hebben er zin in en kijken uit naar een leuke dag examineren. De eerste kandidaat klopt netjes om negen uur op de deur. Kijk, het loopt op rolletjes.

‘Welkom, jij moet Noa van Dijk zijn.’

‘Ehh, ja, dat klopt. Maar mevrouw, ik moet meteen even iets zeggen. We moesten iets van een sollicitatiegesprek doen, toch? Ik hoorde dat je ook een sollicitatie mee moest nemen, maar die heb ik niet.’

‘Een vacature, bedoel je?’

‘Eh ja, dat. Maar die heb ik dus niet. Kan ik wel examen doen?’

Goede vraag. Ik draai me om naar mijn collega, maar zie meteen aan haar gezicht dat ze de oplossing ook niet heeft.

‘Ehh, nou, het voordeel van de twijfel dan maar. Kom maar binnen, Noa.’

Les 3: Maak vooraf duidelijk afspraken met de contactpersoon van de school

Bijvoorover zaken als:

Wat als de student het niet voorbereid heeft?
Wat als hij/zij te laat is?
Wat als hij/zij de vacature niet bij zich heeft?

Wanneer je hier geen afspraken over hebt met de school, houd je je aan de regels van het Bisbee afsprakendocument.

Noa maakte uiteindelijk niet veel moois van haar sollicitatiegesprek. Maar haar presentatie daarentegen ging uitstekend. Gek toch, dat één deel dan zo goed voorbereid is en het andere niet. Mbo-studenten, ze blijven je verbazen.

Ze zijn leuk, ze zijn grappig en een tikkeltje naïef soms. Maar op de één of andere manier vind ik ze ook vertederend. Het zal aan mij liggen, misschien is het de leeftijd of het feit dat ik er zelf eentje thuis heb lopen. Want ik weet ook dat ik dat vroeger als docente Nederlands op het mbo namelijk niet vond. Ik vond ze brutaal soms. Vermoeiend ook.

Nu is dat anders. De situatie is anders en daarom de studenten ook. Allereerst zijn ze niet in een groep. En dat scheelt een slok op een borrel. Want hoe aanwezig, assertief of brutaal ze in een groep kunnen zijn, één op één is dat niet zo. Dan zien we de zachte, misschien soms wat onzekere studente onder het schild vandaan komen.

Ten tweede speelt het feit mee dat zij examen moeten doen voor een externe (lees: onbekende) examinator. Wie zou hier niet op zijn minst een beetje zenuwachtig van worden?

Les 4: stel de student op zijn gemak

Realiseer je je dat ze zenuwachtig zijn. Straal rust en vriendelijkheid uit. We willen het beste uit de student halen. Dat kan alleen als de zenuwen enigszins gezakt zijn.

De dag verloopt soepel en vlekkeloos. We hebben beiden veel plezier in ons werk. Ik zie ook aan mijn collega dat ze het leuk vindt om naar de verhalen van de studenten te luisteren. We bieden een helpende hand (binnen de toegestane grenzen uiteraard), maar we zijn ook streng waar nodig.

Bij één studente kostte me dat net wat meer moeite. Ze heette Nour, kwam uit Syrië en was nu 3 jaar in Nederland. Als ik zou schrijven dat Nour haar best deed, zou dat een understatement zijn. Het zou haar ook tekort doen. Er zat zoveel gedrevenheid in, zoveel motivatie, ik had het niet vaak eerder gezien. Nour wilde ontzettend graag, zoveel werd mij duidelijk. En dat zorgde ervoor dat elke taalfout door mijn ziel sneed. Bij elke hapering of stilte voelde ik de spanning in mijn lijf toenemen. Ik wilde haar het liefst over die eindstreep duwen, trekken, sleuren.

‘Kom op, Nour.’ Ik zat op het puntje van mijn stoel. ‘Vergeet alsjeblieft de werkwoorden niet te vervoegen. Gebruik de verleden tijd alsjeblieft! Doe het voor mij, Nour’ dacht ik in mezelf.

Het was niet voldoende. Het deed me pijn, maar ik realiseerde me dat ik Nour niet hielp door haar een voldoende te geven. Het zou niet eerlijk, niet objectief, maar vooral ook niet helpend zijn. Ze zou het in de praktijk of op een hogere opleiding alleen maar moelijker krijgen.

Nour komt er wel, daar twijfel ik niet aan. Een paar puntjes om aan te werken en dan is zij er. Dan heeft ook zij die zes of hoger. Net als de meeste andere studenten vandaag.

Les 5: wees objectief

Zorg ervoor dat je je bewust bent van je valkuilen als beoordelaar en besprek dit ook met je collega. Houd elkaar scherp en geef elkaar hierop feedback.

Wat was het heerlijk om een dag samen te mogen werken met deze mbo’ers. Met hun jeugdige energie en een opvallende openheid naar de wereld om hen heen. Maar wel met een duidelijke eigen mening, die gehoord mag worden.

Ik heb kunnen ervaren hoe belangrijk het is om met z’n tweeën het examen af te nemen: het zogenaamde vier-ogen principe. Ik zou niet weten hoe ik anders een examen ‘gesprekken voeren ’had moeten afnemen én beoordelen. Een gesprek voeren en een beoordeling schrijven tegelijkertijd? Het lijkt me lastig om dan betrouwbaar en valide te blijven.

Ook heb ik vandaag veel geleerd van mijn collega als gespreksleider in deze examens. Ze was duidelijk, stelde open vragen, maar liet ook af en toe stiltes vallen. Ik merk dat dat mij nog niet zo goed lukt. Ze wees mij nog op de site van Grip op taal met tips en video’s hierover.

Met een voldaan gevoel neem ik afscheid van haar. Ik hoop dat we snel weer eens samen mogen werken. Het is nog een stukje rijden naar huis. Onderweg zullen alle ontmoetingen en bijzondere verhalen van vandaag vast nog wel een keer voorbijkomen.

Door Mariska van Berkel

Mariska is 20 jaar docent geweest. Ze was docent Spaans, Nederlands en NT2 op het mbo. Ook heeft zij lesgegeven op een ISK in Rotterdam. Mariska is bij Bisbee werkzaam geweest als docentencoach en werkt momenteel als taaltrainer bij Bureau ICE.